در هفتمین جلسه شرح رباعیات خیام صورت گرفت:

مقایسه آرای فلسفی رباعیات خیام و عرفان اسلامی

هفتمین سلسله نشست های شرح رباعیات و اندیشه های خیام و ترجمه کردی ماموستا هه ژار ، در کتابخانه مستوره کردستانی با حضور ادیبان و هنرمندان بوکانی ، مصطفی توحیدی شارح خیام و قاسم مویدزاده متخلص به "هه لو" شاعر و عارف مهابادی برگزار شد.

ماموستا قاسم مویدزاده مهمان برنامه، به مباحثی فلسفی پیرامون اندیشه های خیام پرداخت و تاکید کرد: خیام تمامی پدیده های هستی را در قالب مثلث درک می کرد؛ مثل اتم و تمام هفده ذره کوچکتر از آن یا سه خط که با هم یک حجم را تشکیل می دهند . طبیعت همیشه یک نمونه اصلی ایجاد و بقیه را از روی آن کپی می کند. شما یک درخت را در نظر بگیرید. اول ساقه ایجاد می شود، از ساقه شاخه جدا می شود و از شاخه برگ رشد می کند. اگر به این مراحل با دقت بنگریم می توان مثلث را در این پدیده مشاهده کنیم.

اشعار خیام نیز مجموعه نظریات فلسفی زمان حیاتش را تشکیل می دهد و ما می توانیم آنها را ردیابی کنیم. پس الزاما لازم نیست برخی از این دیدگاه ها کاملا نظر شخصی خود خیام باشد.

ماموستا هه لو با اشاره به ماموریت پیامبران در هر عصر افزود: حضرت موسی برای مقابله با جادوگری، حضرت عیسی برای درمان بیماری ها ( رواج طب) و حضرت رسول اکرم هم با عروج به آسمانها به معراج رفت ( تسخیر فضا در قرن های بعد)؛ ماموریت خیام نیز مبارزه با خرافات بود. اما برخلاف گفته های خیام کسان بسیاری بوده اند که از دنیای دیگر خبرهایی برای اهل زمین آورده اند اما از آنجا که برخی از این آگاهی‌ها زندگی معمول بشر را بر هم می‌ریزد بیان نشده اند.

مویدزاده بحث و جدل و مطرح شدن آرای موافق و مخالف را مایه رشد و پیشرفت دانست و خاطر نشان کرد: جبر و اختیار  به صورت دو دایره متحدالمرکزند که دایره  جبر  بزرگتر از اختیار است و مابین این دو هم (جبر و اختیار ) داریم. خداوند برای اداره طبیعت از قوانین ( قدر) استفاده می کند و به آنها هم احترام می گذارد. دنیای امروز ما نیز قیامت دنیایی بوده است که ما قبلا در آن بوده ایم و این دنیای حاضر نیز قیامت دیگری هم خواهد داشت. هر خطایی هم که از ما سربزند در همان لحظه این گناه به آتش تبدیل می شود و اثر آن بعدها (در قیامت) به ما می رسد؛ پس ما خالق جهنم خودمان هستیم و خداوند بهشت می سازد نه جهنم . چنانکه در سوره حمد می فرمایند: انعمت علیهم (به شما نعمت دادیم)  نه اغضبت علیهم!!

 موید زاده با اشاره به معاد تاکید کرد: تمام هستی و تمامی موجودات روی کد خود دوباره زنده می شوند و حساب و کتاب آن زمان به مثقال و حساب دقیق خود خواهد بود. دوباره بر سرزمین ساهره گرد هم می آییم. بر خلاف عقاید متداول گذشته که دنیا عبث و بیهوده تلقی میشد، هدف از خلقت ما مطابق آیات قرآن عبادت است و تعبد تاویلی از معرفت و شناخت است. خدا سرچشمه معرفت است و در عین حال پارادوکس ترین موجود هستی است و نیاز و بی نیازی و هستی و نیستی از او سرچشمه می گیرد و همه این صفات متعلق به ذات یگانه الله است. تمامی صفات الهی به هم پیوسته اند هم قادر است و هم حکیم؛ پس قدرت خداوند با حکمت آمیخته است یعنی می تواند از بهشت زیباتر یا از جهنم سوزاننده تر بیافریند اما این کار را انجام نمی دهد چون بشر تحمل آن را نخواهد داشت ( خداوند حکیم است) . این عارف و شاعر معاصر در پایان یکی از غزلیات مولوی وار خود را تقدیم حاضران برنامه کرد:

ذره ذره شاهدند آیات حق / د ر پی حق اند به خود ذرات حق

ای انا الحق بر زبان هرگز مران/ تا انا انت بخواند ذات حق

... مهره شو در رقعه شطرنج دق/ خود بیا و خویش کن شهبات حق

گوش جان بگشا به ملک لامکان/ ناطق اند هم دوزخ و جنات حق

... خود به چشم حق نگر قرآن تویی/ هم تویی انجیل و هم تورات حق

تا که نوری دیدی، می گیرد زبور/ ظلمتی دیدی بخوان آیات حق

گر بما دلبسته می خوانش صحف/ چون به ما پیوسته سریات حق

... ای مبادا در فنا  بایستی/ در بقا دریاب آیات حق

وقت معلومت رسد علم لدن/ بردمد اقرا ز ذاتیات حق

.. عین دوزخ را به چشم خویش بین/  قهرمطلق را به عین الذات حق

انبیا را بین در معراج ها/ اولیا را بین در مرات حق

از ازل خود تا ابد حق الیقین/ ذره الانی است از آیات حق

قاب قوسینی علی عینن بین/ عین سر و سر عین الذات حق

این جلسه با شرح هشت رباعی و ترجمه ماموستا هه ژار از آن، با سخنرانی شاعر و مترجم بوکانی استاد مصطفی توحیدی پایان یافت. پروین عبداله زاده مسئول کتابخانه مستوره کردستانی با اشاره به برنامه های طرح آفتاب کتاب افزود: روزهای یکشنبه به عنوان روز اختصاصی نشستهای مطالعاتی کتابخانه در نظر گرفته شده است و از در تابستان امسال کتابهای شه ونم : برگردان صد غزل حافظ نوشته استاد عباس حقیقی و " دیوان مصباح الدیوان ادب " به صورت هفته ای یک درمیان با حضور ادیبان و علاقه مندان به ادبیات شرح و بررسی خواهد شد